دکتر ابراهیم رزاقی، پژوهشگر و کارشناس ارشد مسائل اقتصادی در گفتگو با خبرنگار اگزیم نیوز به تشریح چالشهای مزمن اقتصاد ایران پرداخت.

رزاقی با اشاره به نرخ ارز به عنوان کلیدی ترین متغیر سرکوب شده در اقتصاد ایران تشریح کرد: پایین نگه داشتن دستوری نرخ ارز در سالهای طولانی اگرچه با استدلال حمایت از مصرف داخل صورت می گیرد اما در واقع آسیب های جدی به تولیدکنندگان داخلی وارد کرده است و به رواج مصرف کالای خارجی و واردات فزاینده در اقتصاد دامن زده است.

عضو سابق هیات علمی دانشگاه تهران گفت: دولت های ما هیچ گاه به محاسبه نرخ واقعی ارز نپرداخته اند و نوسانات قیمتی و تورم های اخیر را در تعدیل ارز نادیده گرفته اند. لذا تا جایی که ممکن بوده ارز را ارزان تعیین کرده اند.

رزاقی افزود: اگر نوسانات داخلی و خارجی را وارد تابع نرخ ارز نماییم و با در نظر گرفتن شرایط روز اقتصاد بخواهیم نرخ ارز را تخمین بزنیم رقمی در حدود 7 تا 9 هزار تومان بدست می آید که با نرخ های فعلی تفاوت فاحشی دارد؛ لذا در نرخ ارزی که بانک مرکزی اعلام می کند میزان زیادی رانت نهفته است.

وی در ادامه گفت: رانت ارزی ایجاد شده به سود تمام کسانی است که ارز دریافت می کنند و با دلارهای ارزان اقدام به واردات انبوه می نمایند. برخی هم برای سرمایه گذاری و خارج کردن پول ملی یارانه ارزی دریافت می کنند که مشابه همین رانت واردات است.

رزاقی افزود: در نتیجه این دخالت های ناصحیح آنچه به وجود می آید اقتصادی بر پایه واردات است و این موضوع یکی از زیان آورترین دخالت ها در اقتصاد محسوب می شود که نتیجه آن حمایت از تولیدات خارجی و مصرف کالاهای وارداتی خواهد بود.

این مدرس دانشگاه واردات 60 میلیارد دلاری کالا و همچنین 20 میلیارد دلار واردات خدمات در یک دوره یکساله توسط دولت یازدهم را از نتایج سیاست های فوق خواند و افزود: در دولت پیشین این رقم ها به بیش از 100 میلیارد دلار رسیده بود.

رزاقی در ادامه گفت: تا پیش از دهه 50 که تورم فزاینده در اقتصاد ایران رخ دهد واردات انبوه و دلار ارزان قیمت مشکل چندانی ایجاد نکرده بود اما با بروز تورم های شدید و ثبات دلار در قیمت 7 تومان صادرات به کلی تضعیف شده و سهم ناچیز صادرات غیرنفتی از اقتصاد ایران محو شد.

این کارشناس ارشد اقتصادی در ادامه با اشاره به نحوه دخالت دولت در اقتصاد تشریح کرد: لیبرال ترین اقتصادهای سرمایه داری هم اقتصاد آزاد آدام اسمیت را رعایت نمی کنند و در موارد موردنیاز نظارت و دخالت محدودی در اقتصاد اعمال می نمایند. بعنوان مثال آمریکا برای حمایت از صنعت فولاد خود در مقابل واردات فولاد از چین تعرفه 250 درصدی برای فولاد وضع کرده است.

رزاقی افزود: اما کاری که در ایران صورت گرفته نظارت معکوس بوده و ایجاد اقتصاد رانتی و شکاف طبقاتی فزاینده نتیجه نظارت های اقتصادی در ایران بوده است.

استاد بازنشسته دانشگاه تهران به خبرنگار اگزیم نیوز گفت: در کشورهای توسعه یافته ابزار مهم مالیاتها بویژه مالیات ثروتمندان و مالیات بر فعالیت های غیرتولیدی با سودهای بالاتر از تولید بعنوان ابزار تامین مالی استفاده می شود حال آنکه بخش اعظم درآمدهای ما از صدور نفت، فرآورده های نفتی خام و ریال منتج از دلار نفتی تامین می شود.

رزاقی در ادامه گفت: به این ترتیب است که شکاف طبقاتی افزایش یافته و بیکاری و تورم در اقتصاد ما مزمن شده است. در این اقتصادی فضای رانتی حاکم شده و تولید در رکود عمیق گرفتار می شود. وی افزود: کشور ما به عنوان یک کشور آزاد و مستقل نباید با خام فروشی و صادرات انرژی خام سیاست های غربی ها را اجرا کند و مطابق میل آنها مواد اولیه تولیدات صنعتی و انبوهشان را فراهم آورد. رزاقی با اشاره به شرایط تحریم در اقتصاد ایران و بروز جنگ در سالهای اولیه انقلاب اسلامی تشریح کرد: این خواست دشمنان ایران و نظام سرمایه داری غرب است که کشورهایی مانند ایران نتوانند به توسعه صنعتی و اقتصادی دست یابند و همواره برای تحقق این اهداف مشکلاتی پیش روی کشورها قرار می دهند و تحریم های هسته ای و جنگ و تحریم های سالهای گذشته از این دست اقدامات هستند.

این کارشناس ارشد و پژوهشگر اقتصادی همچنین گفت: راه حل خروج اقتصاد ایران از بحران تولید و رکود اتخاذ تصمیمات اقتصادی بنا بر شرایط روز و به فراخور جایگاه آن سیاست است.

رزاقی افزود: جایی که باید برای حمایت از تولید داخل تصمیم قاطع بگیریم و واردات را کنترل کنیم آزادی می دهیم و به عکس جایی که باید اجازه تعدیل خودکار به بازارها بدهیم دخالت می کنیم و به این ترتیب نمی توانیم از بحران اقتصادی و رکود تورمی مزمن رهایی یابیم.

وی با اشاره به تجربه چین و ژاپن در تقویت تولید داخل گفت: امثال چنین کشورهایی با ثابت نگهداشتن دلار در رقم های بسیار بالا توان واردات انبوه را از اقتصادشان سلب کرده اند و محیط رشد و ارتقا را برای تولید داخل فراهم نموده اند.